Tarım teknolojileri şirketi Doktar tarafından gerçekleştirilen “Çiftçinin Nabzı Araştırması” tarım ve gıda sektörü adına ilginç sonuçlar ortaya çıkardı. 3 bin üreticinin katıldığı ve tarımla ilgili tüm konuların ele alındığı ankette, çiftçilerin öncelikli yatırımının traktör ve ekipman olduğu görüldü. Gelir düzeylerinin de incelendiği ankette, teknoloji kullanımının ise son derece düşük olduğu gözlenirken çiftçilerin Facebook kullanım oranı Instagram kullanım oranının iki katı olduğu ortaya çıktı.
Tarım teknolojileri şirketi Doktar, her yıl geleneksel hale gelen “Çiftçinin Nabzı Araştırması”nı yayınladı. Araştırma kapsamında Türkiye’nin 81 ilinde, 464 ilçeden 3 bin üretici ile görüşüldü. Araştırmanın hata payı yüzde 95 güvenlik sınırları içinde +/-yüzde 1,79 olarak açıklanıyor. Anket, çiftçilerin üretim yaptıkları bölge ve ürettikleri ürünlere göre gruplara ayırarak gerçekleştirildi. Araştırma sırasında, ürün grubuna göre yapılan analizin yanı sıra, farklı gelir seviyesindeki çiftçilerin düşünce ve davranışları arasındaki farkları belirlemek amacıyla ayrı bir analiz daha yapıldı ve çiftçiler, gelir gruplarına göre farklı segmentlerde incelendi.
Çiftçinin ekim alanları azalıyor
Ankette ilk olarak çiftçilere, “Ekim alanınız geçen seneye göre arttı mı, azaldı mı?” sorusu yöneltildi. Çiftçilerin yüzde 60’ı, geçen yıla göre ekim alanında bir değişiklik olmadığını beyan ederken, yüzde 24 azaldığını ve yüzde 16’sı ise arttığını söyledi. Küçük çiftçilerin ekim alanı azalma oranı ise büyük çiftçilere oranla daha fazla olduğu görüldü.
Çiftçi geliri azalıyor
Çiftçiler, ikinci olarak “2020’de kazancınız 2019’a göre arttı mı, azaldı mı?” sorusuyla karşılaştı. Ankete katılan çiftçilerin yüzde 52’si gelirlerinde azalma olduğunu ifade ederken, yüzde 25’i aynı geliri elde ettiğini belirtiyor. Gelirinin arttığını beyan eden çiftçi oranı ise sadece yüzde 21 seviyesinde. Yüzde 3’lük bir kitle ise bu soruya “Bilmiyorum” yanıtını verdi.
Çiftçi gelirini nasıl yükseltmeli?
Çiftçilere üçüncü olarak “Gelirinizi nasıl yükseltmeyi planlıyorsunuz?” sorusu soruldu. Çiftçilerin % 60’ından fazlasının gelirini nasıl artıracağı hakkında net bir fikir sahibi olmadığı görüldü. Yüzde 12’lik bir kesim ise yeni ürün ekerek gelirini artırmayı düşünürken, yüzde 9’u hayvancılık yaparak gelirini artırabileceği görüşünde. Yüzde 4’lük bir kesim de gelirini artırmanın yolu olarak tarım dışı iş yapmayı düşünüyor.
Traktör ve ekipman yatırımı
Ankette çiftçilere “Geçen yıl tarlalarına yatırım yapıp yapılmadığı” sorusu yöneltildi. Tarlalarına yatırım yapmayan çiftçilerin oranı yüzde 70 olarak açıklandı. Ürün grupları arasından, endüstriyel ürün çiftçileri tarlasına geçen yıl daha yüksek oranda yatırım yaptığı görüldü. Çiftçilerin arazisine yatırım yapma oranı gelir büyüklüğü ile doğru orantılı olduğu sonucu ortaya çıkarken traktör ve ekipman alımı, yapılan yatırımların başında geldi. Bu kapsamda çiftçilerin yüzde 17’si traktör ve ekipman alımı ile yatırım yaptığını bildirirken, sulama sistemi alımı ve yenilenmesine yönelik yatırım yapan çiftçinin oranı sadece yüzde 10 oldu. Tarla/bahçe alımı yaparak yatırım yapan çiftçi oranı ise yüzde 3 ile sınırlı kaldı.
Çiftçilerin % 56’sı maliyet hesabı tutmuyor
Ankette çiftçilere, “Harcamalarınızı kalem kalem not alıyor musunuz?” sorusu da soruldu. Ankete katılanların yüzde 56’sı bu soruya “hayır” yanıtını verirken yüzde 33’ü “evet” cevabını verdi. Çiftçilerin yüzde 11’i ise soruya “kısmen” yanıtıyla cevapladı. Anketin detaylarına bakıldığında, Türkiye genelinde 2020’de maliyet hesabı yapan çiftçi sayısı bir önceki yıla göre azalma gösterdi ve bu azalma en çok tahıl grubunda görüldü. Ankette büyük çiftçilerin maliyet hesabı tutma oranı küçük çiftçilere göre daha fazla olduğu belirtildi.
Küçük çiftçiler ürününü satmıyor, kendi tüketiyor
Çiftçilere yöneltilen “Ürününüzü kime satıyorsunuz?” sorusuna verilen cevapta ise geçen yıllardaki anket sonuçlarına paralel olarak son ankette de her ürün grubundaki üretici için tüccar bir numaralı alıcı konumunda yerini aldı. Büyük çiftçiler kurum ve fabrika ile diğer gruplara göre daha çok çalışırken, küçük çiftçilerin % 30’unun ürününü satmadığı ve kendi tükettiği sonucu ortaya çıktı.
Çiftçinin en önemli 3 sorunu
Ankette her yıl olduğu gibi çiftçiye “En önemli 3 sorununuz nedir?” sorusu yöneltildi. Ve yine her yıl olduğu gibi ilk sıradaki en önemli sorun yüzde 73 ile “Girdi maliyetlerinin yüksek olması” çıktı. İkinci en büyük sorun yüzde 19 ile “elektrik/su sorunu” olarak öne çıkarken, üçüncü sorun ise yüzde 10 ile “satış fiyatının düşük olması” şeklinde anket sonuçlarında yer aldı. Çiftçilerin dördüncü ve beşinci en büyük sorunu ise yüzde 9’ar payla “desteklemeler yetersiz” ve “iklim şartları” olarak dikkat çekti. Çiftçilerin, ürün ve gelir gruplarına göre yüzde 33-35’i teknik konularda kimseye danışmıyor. Ziraat mühendisi ve satış temsilcisine danışanların oranı yüzde 62-64 iken, bayiye danışanların oranı yüzde 7 düzeyinde. Üreticinin gelir büyüklüğü arttıkça teknik konuları ziraat mühendisine veya satış temsilcisine danışma oranı artıyor.
Toprak analizi yaptırmayan çiftçi oranı artıyor
Çiftçilere ankette sorulan bir diğer önemli soru ise “Toprak analizi yaptırıyor musunuz?” oldu. Ankette Türkiye genelindeki üreticilerin yaklaşık yüzde 68’inin toprak analizi yapmadığı ortaya çıkarken, bu oran tahıl grubunda yüzde 71’e kadar çıkıyor. Anketin diğer bir ilginç sonucu ise 2018 yılına göre toprak analizi yapanların oranı 11 puan düşmüş durumda. İki yıl önceki ankete göre 2018’de söz konusu oran yüzde 57 seviyesinde idi. Bu alanda farkındalık ve bilinçlenme noktasında iyileşme bir yana gerileme yaşanması dikkat çekici.
Çiftçilerin yüzde 72’si akıllı telefon kullanıyor
Anketin son bölümünde çiftçilerin teknoloji ve medya alışkanlıkları ele alındı. Çiftçilere bu konuda ilk olarak “Akıllı telefon kullanıyor musunuz” sorusu yönetildi. Verilen cevaplarda çiftçilerin yüzde 72’sinin akıllı telefon kullandığı, yüzde 28’inin ise kullanmadığı ortaya çıktı. Endüstriyel ürün çiftçilerinin akıllı telefona sahip olma oranı diğer ürün gruplarına göre daha fazla olurken, Üretici büyüklüğü arttıkça akıllı telefon sahipliği oranı da arttığı görüldü.
Çiftçilerin favorisi: Facebook
Ankete katılan çiftçiler, “İnternete girer misiniz?” sorusu ile karşılaştı. Üreticilerin %86’sı internet kullanırken, bu oran sektörler arasında büyük bir değişiklik göstermiyor. Akıllı telefon sahipliği ülke genelinde %70 iken, üreticilerin %85’i internet kullanıyor. Çiftçiler “Hangi sosyal medya uygulamalarını düzenli olarak kullanıyorsunuz” sorusunu Facebook olarak cevapladı. Ankette ülke genelindeki üreticilerin Facebook kullanım oranı Instagram kullanım oranının iki katı olduğu ortaya çıktı. Tüm sosyal medya kanalları büyük gelirli çiftçiler tarafından daha fazla kullanıldığı görüldü.
Teknoloji kullanımı
Ankete son olarak çiftçilere “Pandemi döneminde sosyal mesafe sebebiyle farklı teknolojiler kullanıyor musunuz?” sorusu yönetildi. Bu soruya cevap olarak çiftçilerin pandemi döneminde sosyal mesafe sebebiyle, uydudan tarla sağlık takibi, uydudan traktör takibi, zirai mobil uygulamalar gibi teknolojileri yüzde 1-2 seviyelerinde kullandığı görüldü.
