Elleri klavyede, ayağı toprakta çiftçi ve mühendislerden oluşan kadrosu ile çalışmalarını sürdüren MOVE ON, bilgisayarlı görü ve yapay zeka yazılımları, sensör füzyonu ve IoT teknolojileri kullanarak yeni nesil tarımsal çözümler geliştiriyor. TAS ve TASAI kitleri ile sezon boyunca tarlada otonom şekilde çalışan traktörlerle bağlantı kurabilen tarımsal yapay zeka şirketi MOVE ON, tarla verilerini depolayabiliyor ve MAC çözümüyle de anlamlı sonuçlar üreterek, çiftçilere süreçlerini daha kontrollü yönetme imkanı veriyor.
Tüm traktör modelleri ile uyumlu kitleri ve birçok ortamda kullanılabilen MAC çözümü ile teknolojiyi tarıma entegre eden MOVE ON, çiftçilerin tarımsal süreçlerini iyileştirmek üzere faaliyetlerini sürdürüyor. Profi Traktör Türkiye olarak; yalnızca çözüm üretmekle kalmayıp, faaliyetlerini dünyaya duyurmak için de çabalayan şirketin çalışmalarını İş Geliştirme Uzmanı Can Şengül ile konuştuk.
MOVE ON ne zaman ve hangi amaçla kuruldu?
2018 yılında patent ve Minimum Viable Product (MvP) ile çalışmalarına başlayan MOVE ON, 2020 yılında Teknopark İstanbul’da kuruldu. Elleri klavyede, ayağı toprakta çiftçi ve mühendislerden oluşan kadromuzla kendimizi ‘tarımsal yapay zeka şirketi’ olarak tanımlıyoruz. Sunduğumuz çözümlerin her birini kendi çiftliklerimizde karşılaştığımız problemlerden yola çıkarak geliştiriyoruz. Amacımız; bilgisayarlı görü ve yapay zeka yazılımları, sensör füzyonu ve IoT teknolojileri kullanarak yeni nesil tarımsal çözümler geliştirmek. Bu doğrultuda traktörler için, kameralı eller serbest otonom sürüş kitleri ve tarımsal büyük veri analizi yazılımları üzerine çalışıyoruz. Kısaca traktörleri bulut bağlantılı bir şekilde otonom hale getiren yıkıcı inovasyona sahip teknolojiler geliştiriyoruz.
Yürüttüğünüz operasyonlar ve faaliyetleriniz tam olarak nedir?
Tarımı ve çiftçiliği bilen bir ekip olarak traktörlere göz ekliyoruz. Kamera ve yapay zeka yazılımları ile traktörleri otonom hale getiriyoruz. Traktörlerin ve tarımın otonomisine hasattan başladık, ekime doğru geri gidiyoruz. Tarladaki tarımsal operasyonları bir anda dijitalize etmenin zorluğu ile birlikte tam da ihtiyacın bulunduğu hasat alanında çalışmalara başladık. Çünkü tarla ürünlerinin hasadı sırasında oluşan manuel süreçlerden dolayı çok fazla kayıp maliyet oluşuyor. Bu da hasat öncesi ilaçlama, gübreleme ve ekim gibi diğer operasyonlarda verilen emeğin de artı bir kayıp maliyet oluşturmasına sebep oluyor. Dolayısıyla biz kameralı otomatik dümenleme kitimiz TAS ile traktörlerin hasat sırasında otonom ilerleyerek, insan müdahalesine ihtiyaç duymadan çalışmasını sağlayabildiğimiz için hasatta oluşan %8’lik fireyi sıfıra indirebiliyoruz. Yani, teknolojik çözümlerimizle 3 milyon insanı daha besleyebilecek gıdanın çöpe gitmesine engel oluyoruz. Şu an satışta olan TAS kitimiz ile seviye 2 otonomiyi gerçekleştirdik. Asıl hedefimiz ise tarımı seviye 4 tam otonomi ile yönetebilmek. Bu doğrultuda TASAI (Tractor Autonomous Serving Artficial Intelligence) kitimiz ile çalışmalara başladık. Şu an %65 tamamlanan TASAI kitimiz, traktörlere tıpkı otonom otomobiller gibi tamamen insansız sürüş yapabilme ve bulut bağlantısı ile uzaktan kontrol edilebilme niteliği kazandıracak. TAS ve TASAI kitlerimiz ile traktörleri sahada otonom hale getirerek MAC (MOVE ON AgTech Cloud) çözümümüzün bir parçası yapabiliyoruz. TAS ve TASAI’a sahip bir traktör, bulut bağlantısı ile tarım ve çiftlik yönetim sisteminin bir parçası haline geliyor. Kitlerimiz sayesinde sezon boyunca tarlada otonom şekilde çalışan traktörler aracılığıyla, tarım ile tarla verilerini depolayabiliyor ve MAC ile anlamlı sonuçlar üretebiliyoruz. MAC bulutumuzu da internet sitesi ve mobilde bir platform olarak sunuyoruz. Çiftçiler, TASAI’ı MAC ile mobil uygulamadan ve internet sitesinden yönetebiliyorlar. Tüm bunların sonucunda tarladan alınan verileri MAC bulutumuzda analiz ederek; verimlilik haritası, rekolte tahmini ve sulama-gübreleme gibi kritik önerileri mobil uygulamalarımız ve internet sitelerimizden çiftçilerimize sunabiliyoruz.
Otonom traktör kitiniz TASAI’ın kullanıcılara sunduğu faydalar nelerdir?
TASAI, yapay zeka yazılımları ile kamera görüntülerinden çıkarım yaparak traktörü yönlendiren bir otonom traktör kiti. Marka, model fark etmeksizin bütün traktörlere kit şeklinde uygulanabiliyor. Olası bir sorun anında ve önüne engel çıktığında traktörü durdurabiliyor ve bulut bağlantısı ile traktöre uzak müdahaleyi mümkün kılıyor. Görüntüleri analiz ederek gerçek zamanlı rota çıkarımı yapan TASAI, tarladaki bitkileri ve yabancı otları da analiz ederek verimlilik tahmini ve bitki-yabancı ot ayrımı yapabiliyor. TASAI, sadece traktörü otonom hale getirmekle kalmayıp, traktörün önüne veya arkasına takılan ekipmanları da akıllı hale getirebiliyor. Örneğin bitki-yabancı ot ayrımı yapan yapay zeka yazılımımız sayesinde ISOBUS üzerinden ilaçlama makineleri ile konuşarak sadece yabancı otun üzerine ilaç sıkılması sağlanabiliyor. Ayrıca TASAI, kimyasal kullanımını azaltan AB Yeşil Mutabakatına uyumlu bir teknoloji.
Kameralı traktör otomatik dümenleme kiti TAS’i kullanmanın avantajı nedir?
TAS, GPS temelli otomatik dümenleme çözümlerinden farklı olarak, kameralı traktör otomatik dümenleme kitidir. Görüşü kamera ile yaparak traktörün optimal rotada ilerlemesini sağlıyor ve eller serbest sürüş imkanı sunuyor. Hasat, ilaçlama ve gübreleme gibi ekim sonrası operasyonlarda bitkileri ve tarlayı görüyor ve tanıyor. Kamera ile görerek traktörü optimal rotada ilerletebilen TAS, dokunmatik ekran ile kolay bir yönetim imkanı da tanıyor. MAC bağlantısı ile opsiyonel olarak mobil ve internet sayfası platformumuza entegre olabilen TAS, bütün traktörlere kit şeklinde uygulanabiliyor. Bu kit üzerindeki çalışmalarımızı, müşteri taleplerini göz önünde bulundurarak sürdürüyoruz.
Kitleriniz her markaya uyum sağlayabiliyor mu?
TAS ve TASAI kitlerimiz eski-yeni, sıfır-ikinci el ve marka-model fark etmeksizin bütün traktör modelleri ile uyumlu. MAC (MOVE ON AgTech Cloud) çözümümüz ise tarımın dijitalizasyonu için sadece traktörlerde değil; web, mobil, tarımsal sanayi, fabrika ve bütün çiftliklerde kullanılabilecek yapay zeka yazılımlarından oluşuyor.
Proje geliştirirken nelere dikkat ediyorsunuz? Bu aşamada hangi teknolojiyi kullanıyorsunuz?
Tarım ve teknolojinin insan hayatında önemli bir yere sahip olduğu bilinci ile değişim ve dönüşümün, tarımda teknoloji sayesinde gerçekleşmesi gerektiğinin farkındayız. Bu sebeple projelerimizi geliştirirken öncelikle geliştirdiğimiz teknolojinin çiftçinin ihtiyaçlarına karşılık vermesine ve hayatını kolaylaştırabilmesine dikkat ediyoruz. Bunun yanında tarımın ve çiftçiliğin ekonomisini de göz önünde bulundurarak, oldukça rekabetçi teknolojilerimizin fiyatlarını çiftçilerimizin ekonomik gücüne uygun bir şekilde belirliyoruz. Ek olarak, geliştirdiğimiz çözümlerin birçoğu bugün ile birlikte yarının da teknolojisi. Son yıllarda katıldığımız uluslararası fuar ve etkinliklerde, otonomi-tarım ve yapay zeka-tarım denildiğinde yurt dışında da bu teknolojilerin geliştirildiğini gördük. Çözümlerimizin tamamı, tüm dünyanın da hedefinde olduğu ‘Tarım 5.0’ teknolojisine sahip. Bu sebeple uluslararası organizasyonlarca buluş ödülleri almış çözümlerimizin patent ve marka tescilleri de tamamen bize ait ve yerli çözümler. Buradan yola çıkarak yapay zeka ve otonomi gibi güncel ve yeni teknolojileri tarıma sunmaya çalışıyoruz diyebilirim.
Otonom traktörler üzerinde çalışmalar yürütüyorsunuz. Türkiye’nin bu konudaki geleceğini nasıl görüyorsunuz? Sizce Türk çiftçisinin otonom traktörlere yaklaşımı nasıl?
Türkiye bulunduğu konum ve sahip olduğu ekonomi itibarı ile tarım sektöründe dünyada 4. sırada yer alıyor ve dünya tarım ekonomisine katkı sağlıyor. Globalde Amerika, Avrupa ve İsrail’de traktörlerin otonomisi için çalışmalar başlamış durumda. Biz de dünyada 4. büyük pazar olan ülkemizde, traktörlerin otonomisi için çalışan tek firmayız. Zaten dünyada bu alanda çalışan 5 firma var. Ek olarak, geliştirdiğimiz çözümler için tarladan ve çiftçilerden geri bildirimler alarak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu anda teknolojinin tarımda kullanılma maliyeti fazla ve ancak yurt dışından gelebiliyor. Geçmişte aynı durum traktörlerde de görülmüştü ve şu an traktörsüz çiftlik görmek imkansız. Gelecekte de traktörlerin akıllı ve otonom hale gelmesi kaçınılmaz olacak. Yeni neslin şehirlere göç ederek tarım hayatından uzaklaşması, çalışan nüfusu azalttığı için bu süreç tüm dünyada önem kazanmış durumda. Otonomi ilerleyen süreçte çalışan nüfusun azalmasından dolayı oluşan boşluklara entegre olacak diye düşünüyorum.
Otonom traktörlerin Türkiye ve dünyadaki kullanım oranı hakkında bir değerlendirme yapar mısınız?
Otonom traktörler yeni gelişen bir sektör olduğu için istatiksel verilere ulaşım şu an biraz kısıtlı. Ancak Tarım 4.0 ile birlikte gelişen modern tarım uygulamaları sayesinde, teknolojiler tarımın büyük bir kısmına entegre oldu. Bu durum Tarım 5.0 ile birlikte otonom sistemlerin de kaçınılmaz olacağının göstergesi. İmkanı olan çiftçiler, teknolojik gelişmelerin sağladığı katkının farkında olduğu için bu sistemleri uygulamalarına dahil ediyor. Bu yüzden yeni teknolojinin tarımda kullanım oranı günden güne artıyor. Teknolojik sistemler karmaşık olsa da iş yapış şekilleri minimalleşiyor. Yurt dışında katıldığımız teknoloji etkinliklerinde bunu gözlemleyebiliyoruz. Başta Amerika olmak üzere birçok ülke GPS temelli otomatik dümenlemeyi hayatlarına entegre etti ve otonom traktör çözümlerini kullanmaya başladı. Biliyorsunuz, yurt dışında tarıma katılan insan sayısı oldukça az olduğu için bu açıklığı otonom traktörler ile doldurmaya çalışıyorlar.
Çözümlerinizi dünya genelinde tanıtmak için fuarlara katılım sağlıyorsunuz. Son olarak katıldığınız CES Fuarı nasıl geçti? Genel olarak aldığınız geri dönüşlerden bahseder misiniz?
MOVE ON olarak gerek yerelde gerek globalde birçok fuara ve etkinliğe katılarak, ödüllü yıkıcı inovasyona sahip teknolojilerimizi duyurmaya gayret ediyoruz. Hatta son olarak dünyanın en büyük tüketici elektroniği fuarı olan CES’e katıldık. 5-8 Ocak tarihlerinde Las Vegas’ta gerçekleşen etkinliğe katılan Ömer Faruk Koç ve Ömer Kuloğlu, teknolojilerimizi dünyaya tanıttı. 15 yıldan uzun süredir gerçekleşen CES etkinliğinin açılışını ilk defa bu yıl bir tarım firması yaptı ve otonom traktörünü sergiledi. Biz de misafirlerimizden aldığımız geri dönüşlerle işimizi doğru bir şekilde yaptığımızı ve teknolojilerimizin güncelliğinin takdir edildiğini gördük. Şimdiki amacımız kendimizi geliştirerek adımızı Türkiye’de global oyunculardan önce duyurmak.
MOVE ON’un gelecek dönem hedefleri nelerdir?
MOVE ON olarak hasatta kameralı sürüş sağlayabilen seviye 2 otonom kitimizi geliştirdik. Hedefimiz seviye 4 tam otonomiye ulaşmak. Gelecekte ürünlerimizi ve TASAI kitlerimizi tarımın bütün alanlarına entegre etmek istiyoruz. Çünkü geliştirdiğimiz teknoloji bir taraftan tarla ile iletişim kurabilirken diğer taraftan tarımsal sanayi ve çiftlik yönetim sistemi gibi birçok tarımsal sektörle kontak kurabilecek teknik altyapıya sahip. Gelecekte ürün geliştirmelerimizi Türkiye’de yaparak ülkemize katkı sağlamayı ve dünya pazarına açılmayı hedefliyoruz.
Son olarak eklemek istedikleriniz.
Özellikle son yıllarda yaşanan pandemi ve savaşlar, bütün dünyaya gıda krizinin kapıda olduğunu gösterdi. Biz bu sorunları yerli teknolojimiz sayesinde çözüyoruz. Tarımın ve teknolojinin ayrılmaz bir ikili olacağı dünyada, biz de çiftçimizin ihtiyaçlarına çözüm sunuyor olacağız. Ancak burada tarımsal teknolojiler sağlayan şirketlere ve çözümlere destek sağlanması önem taşıyor.
