2024 yılında tarım mekanizasyonu alanında Türkiye traktör endüstrisi, mevcut konumunu korumaya yönelik adımlar attı. Türkiye ve dünya tarım makineleri sektörü hakkında önemli değerlendirmelerde bulunan TARMAKBİR Genel Sekreteri M. Selami İleri, “Sektörümüz, güçlü yapısını koruyarak 2024’te yaşanan daralmayı telafi etmeye çalışacak” ifadelerini kullandı. Ayrıca bu dönemde traktör yatırımı yapacak çiftçilerin yalnızca fiyat etiketine değil, uzun vadeli kullanım maliyetine de odaklanması gerektiğine dikkat çekti.
Tarımsal mekanizasyon ve tarım makineleri sektörünü temsil ederek bu alandaki çalışmaları sürdürmeye devam ettiklerini belirten TARMAKBİR Genel Sekreteri M. Selami İleri, “Tarım makineleri alanı; üreticiden ihracatçıya, tedarikçiden bayiye kadar geniş bir yapıyı kapsıyor. Bu yapının güçlü olması için üniversite-sanayi iş birliklerinden çiftçi eğitim projelerine, uluslararası fuar katılımlarından sektörel mevzuat çalışmalarına kadar birçok alanda faaliyet gösteriyoruz” diyerek geniş bir alana hitap ettiklerini vurguladı.
TARMAKBİR, Türk çiftçisi ve üreticisiyle birlikte birçok proje gerçekleştiriyor
Tarım sektörünü desteklemek adına birçok önemli çalışmayı hayata geçirdiklerini söyleyen Selami İleri, “Tarım ve Orman Bakanlığı ile Tohum Yetiştiricileri Alt Birliği iş birliğinde Aralık 2024 – Şubat 2025 döneminde düzenlenen uygulamalı çiftçi eğitimleri, İtalya’da gerçekleştirilen EIMA Uluslararası Tarım Makineleri Fuarı ve Çin’deki CIAME Uluslararası Tarım Makineleri Fuarı’na katılımımız, sektörümüzü küresel pazarlarda da güçlendirmek için attığımız önemli adımlardan bazıları. Bunun yanı sıra Kırşehir’de düzenlenen 35. Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi, İzmir’de gerçekleştirilen Agri Plus Tarım İnovasyon Zirvesi ve Ödül Töreni gibi organizasyonlara katkı sağlamaktan memnuniyet duyuyoruz. Ayrıca, AMAX UR-GE Projesi kapsamında Güney Afrika’ya gerçekleştirdiğimiz ticaret heyeti programı ile ihracatçılarımıza yeni pazarlar kazandırmayı hedefledik” dedi.
“Üretimde olduğu gibi tescil oranlarında da düşüş gerçekleşti”
2024 yılı, traktör ve tarım ekipmanları pazarı açısından zorlu bir yıl oldu. Selami İleri, konuşmasına geçen yıl elde edilen üretim ve satış adetlerinden bahsetti. İleri, “Geçtiğimiz yıl traktör ve tarım ekipmanları pazarı açısından zorlu geçti. Traktör üretimimiz, geçen yılın aynı dönemine göre %21,6 düşerek 72.562 adede geriledi. Son üç yılın verilerine baktığımızda ise bu düşüş %14,4 seviyesinde oldu. Ekipman tarafında ise tescil sistemi bulunmadığı için net veriye ulaşmak zor. Ancak yapılan araştırmalara göre segmente bağlı olarak %20 ila %50 arasında bir daralma yaşandığını söyleyebiliriz. Üretimde olduğu gibi tescil oranlarında da düşüş gerçekleşti. 2024 yılında 63.546 adet traktör tescil edildi ve bir önceki yıla kıyasla %18’lik bir azalma meydana geldi. Son beş yılın ortalamasına baktığımızda ise değişim %12,3 seviyesinde. Ancak özel bankaların devreye girmesi ve traktör firmalarının bankalara katkı payı ödemesi, pazarın daha da fazla küçülmesini engelledi” diyerek iç pazar değerlendirmelerinde bulundu.
2024’te traktör ihracatı düşerken ekipman ihracatı arttı
Türkiye’de olduğu gibi dünya genelinde de durgunluk yaşandığını belirten Selami İleri, “Dış ticaret tarafında ise 2024 yılı ihracatımız, 2023 yılı seviyesine göre yaklaşık %3 düşerek 1,4 milyar dolar seviyesine geriledi. 2023 yılı da stabil geçmişti, dolayısıyla ihracatta kaybın büyüklüğü daha net anlaşılıyor. Traktör ihracatında düşüş yaşanırken, ekipman ihracatında artış gördük. İhracatta en büyük pazarlarımız ABD, İtalya, Irak, Rusya, Özbekistan, Azerbaycan, Fransa, Meksika, Portekiz ve Cezayir oldu. İthalat tarafında ise kesin veriler henüz açıklanmasa da 2024 yılında ithalatın %25 azalarak 1,3 milyar dolar seviyesine gerileyeceğini öngörüyoruz. Bu verilere göre sektörümüz, 2024 yılında 150 milyon dolar dış ticaret fazlası verecek gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.
“Her 100 çiftçiden 70’i işletme kredisi kullanıyor”
Traktör ve yeni tarım ekipmanlarına ulaşmak isteyen çiftçi ve kuruluşlar, devlet ve özel bankalardan finansman kullanmak zorunda kalıyor. Yapılan analizlere göre çiftçilerin %75’inin tarımsal faaliyetlerini dış finansman araçlarıyla sürdürdüğünü ve bu finansmanda bankaların payının %60 seviyelerine ulaştığını belirten Selami İleri, “Çiftçilerimiz krediye en çok üretim faaliyetlerinin finansmanı için ihtiyaç duyuyor. Banka kredisi kullanan her 100 çiftçiden 70’i işletme kredisi, 50’si ise yatırım kredisi kullanıyor. Yatırım kredilerinde ise en büyük payı tarım makineleri alımları oluşturuyor. Tüm bu koşullar düşünüldüğünde krediye erişimin zorlaşması, sektörümüzün daralmasına neden oldu. 2023 yılında devlet bankalarının traktör alımlarında sağladığı kredi kullanım oranı %70 seviyesindeyken, günümüzde bu oran %23’e kadar düştü. Sonuç olarak, iç pazarda ciddi bir daralma yaşandı” diyerek pazar durumunu etkileyen faktörleri değerlendirdi.
TARMAKBİR, geçen yılki kayıpların bir kısmının telafi edilebileceğini belirtiyor
Geçen yılki pazar koşulları düşünüldüğünde, 2025 yılında iç piyasanın büyük oranda çiftçi gelirlerine bağlı olarak ilerleyeceğini ifade eden Selami İleri, tarımsal kredilerdeki şartların, devlet desteklerinin, iklim koşullarının ve girdi fiyatlarının çiftçi gelirlerini belirlemeye devam edeceğini söyledi ve şu şekilde devam etti: “Özellikle faizlerin düşmesi, krediye erişimin kolaylaşması, kurların daha rekabetçi hale gelmesi ve çiftçilerin hasat sonrası gelirlerinin artması durumunda, 2024’teki kayıpların bir kısmının telafi edilebileceğini tahmin ediyoruz. Ekipman satışlarında ise yılın üçüncü çeyreğinden itibaren bir toparlanma yaşanabilir. İhracat tarafında ise küresel pazarlardaki daralma ve düşük kur politikası nedeniyle büyük bir sıçrama beklemiyoruz. Özellikle ABD’nin Çin, Meksika ve Kanada’ya uyguladığı ek gümrük vergileri ve AB-MERCOSUR Serbest Ticaret Anlaşması gibi gelişmeler, ihracatımız için risk oluşturuyor.”
“Çiftçilerin uzun vadeli kullanım maliyetine de odaklanması gerekiyor”
Tarım sektörünün zorluklarla baş etmesi gereken bu dönemde, çiftçilerin yeni traktör alırken dikkat etmesi gereken unsurlar hakkında bilgilendirmeye devam eden Selami İleri, “Traktör ve ekipman yatırımı yapacak çiftçilerin yalnızca fiyat etiketine değil, uzun vadeli kullanım maliyetine de odaklanması gerekiyor. Ucuz ekipman tercihleri, ilerleyen süreçte servis ve yedek parça sorunlarıyla maliyetleri artırabiliyor. Diğer yandan, Türkiye traktör pazarı uluslararası markalar için cazip olmaya devam ediyor. Mevcut yatırımların genişletilmesi ve yerli üretim oranının artırılması bekleniyor” dedi.
