Avrupa traktör pazarı, Covid-19 ve Ukrayna krizi nedeniyle tedarik zincirinde yaşanan sorunlara rağmen yeni bir rekor kırdı. Avrupa’da son on yılda tarım traktörlerine olan genel talep 2021 yılında yüzde 17 artarak en yüksek seviyeye ulaştı. 2021 yılında 230 bin adet traktörün tescil edildiği pazarda, trafiğe kaydı yapılan traktörlerin yüzde 30’u 37kW (50 hp) ve altı, yüzde 70’i 38kW ve üzerindeki güç gruplarında gerçekleşti.
Avrupa Tarım Makineleri Birliği (CEMA), 2021 yılı Avrupa traktör tescil kayıtlarını değerlendirdi. Ulusal makamlardan derlenen verilere göre 2021 yılında Avrupa genelinde yaklaşık 230 bin adet traktör tescil edildi. 2021 yılında trafiğe kaydı yapılan traktörlerin yüzde 30’u 37kW (50 hp) ve altı, yüzde 70’i 38kW ve üzerindeki güç gruplarında gerçekleşti. CEMA’nın verilerine göre trafiğe kaydı yapılan yaklaşık 180 bin aracın tarım traktörleri, geri kalanının ATV, teleskopik yükleyici ve diğer ekipmanlar olduğu tahmin ediliyor. Konsolide istatistiklere göre geçen yıl tarım traktörü kayıtları 2020 yılına kıyasla % 17 civarında arttı. 2020 yılının ikinci çeyreğinde piyasalarda Covid-19 nedeniyle yaşanan daralmaya karşın mevcut pazar koşullarındaki gelişmeler önemli bir iyileşmeye işaret ediyor.
Avrupalı sanayiciler imalatta yaşanan gecikmelere dikkat çekiyor
Tarım makineleri üreticileri imalatta yaşanan kesintilerin son birkaç ayda katlanarak arttığına dikkat çekiyor. Genel tabloya bakıldığında üretimde yaşanan aksaklıkların 2021 yazından bu yana kötüleştiği görülüyor. Ukrayna krizinden önce üretim hatlarındaki yavaşlamanın kritik bir seviyeye ulaştığı, Şubat ayında düzenlenen CEMA İş Barometresi anket sonuçlarında sanayicilerin yüzde 51’inin önümüzdeki dört hafta içinde tedarikten kaynaklanan aksaklıklar nedeniyle üretimin kesintiye uğrayabileceğini tahmin ediyor. Tedarik zincirindeki kesintilerin özellikle traktör ve hasat ekipmanı üreticileri arasında daha yaygın olduğu görülüyor. Traktör firmalarının yüzde 64’ü ve hasat makinesi imalatçılarının yüzde 71’i son dönemde tedarikten kaynaklanan gecikmeler nedeniyle üretimde artan yavaşlamalara işaret ediyor. Mart ayında gerçekleştirilen anket sonuçlarına göre, Ukrayna’daki savaşın tedarik zincirinde yaşanan sıkıntıları tetikleyerek arz dengesindeki krizi arttırdığı kaydedildi. Piyasalardaki güncel gelişmelere yönelik endişelerle birlikte sanayiciler tarafından bildirilen aksaklıkların arasında, nakliye ve lojistik hizmetlerinde özellikle konteyner krizinin maliyetlere ve teslim sürelerine belirgin bir oranda yansıması kaydedildi.
Tarımsal emtia fiyatlarındaki artış piyasayı destekliyor
2021 yılı genelinde traktöre olan talep istikrarlı bir artış gösterirken üretimdeki kesintiler nedeniyle traktör pazarı hedeflerin gerisinde kaldı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (UN FAO) tarafından her ay yayınlanan küresel gıda fiyat endeksi tarafından açıklanan emtia maliyetlerindeki değişimin traktörlere olan talep artışındaki en önemli sebep olduğu tahmin ediliyor. 2021 yılında gıda fiyatlarındaki yıllık yüzde 28’lik artışın 2011’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı dikkat çekiliyor. FAO tarafından yayınlanan sonuçlara göre, bitkisel yağlar endeksinin tüm zamanların zirvesinde olduğu, et ve süt ürünleri, tahıllar ve şeker pancarını kapsayan tarım ürünlerinde bileşen endekslerinin son beş yılın en yüksek seviyesine ulaştığı rapor ediliyor. Emtia fiyatları Avrupa’da benzer eğilimler göstermesine karşın diğer taraftan çiftlik gelirleri de özellikle hızla artan yakıt ve gübre gibi girdi maliyetlerinden önemli ölçüde etkilendi.
Tüm güç kategorilerinde traktör satışları artış gösteriyor
2021 yılında trafiğe tescil edilen tüm güç bandındaki tarım traktörleri artış gösterirken, özellikle yüksek güç üreten motorlu araçlar için büyümenin daha yavaş bir seyir izlediği görülüyor. Eğilim göstergelerine göre, 132kW’nın üzerindeki tarım traktörlerinde tescil rakamları yüzde 9’luk bir artış gösterirken, daha düşük güç bandındaki araçlarda ise üst gruptaki traktörlerin yarısı kadar bir artış gerçekleşti. Motor gücüne göre ise en güçlü yükselme eğiliminin 22kW ve alt gruplarda gerçekleştiği dikkat çekerken tescil rakamlarında 2020’ye kıyasla yüzde 50 seviyelerinin üzerinde bir artış kaydedildi.
2021 yılı trafik tescil verilerinde ülkeler arasındaki önemli farklılıklar
Systemtics International tarafından hazırlanan verilere göre, Avrupa’da satılan her on tarım traktöründen yaklaşık 4’ü Almanya ve Fransa’da tescil edildi. 2021 yılında Avrupa’nın en büyük iki traktör pazarından biri olan Almanya’da büyüme %10 bandında gerçekleşirken, Fransa’da ise traktör satışlarında %9 artış kaydedildi.. Almanya ve Fransa’daki büyümenin Avrupa’nın diğer pazarlarına kıyasla daha yavaş olduğu göze çarpıyor. Buna karşın, Avrupa’nın en büyük üçüncü ve beşinci pazarları olan İtalya (%36) ve Polonya’da (%42) daha güçlü bir artış kaydedildi. Bu ülkeler, Birleşik Krallık ve İspanya ile birlikte Avrupa’da satılan traktörlerin %35’ini oluşturuyor. Geçtiğimiz yıl Avrupa’da satılan her dört traktörden yaklaşık biri bu kilit pazarların dışındaki ülkelerde tescil edildi.
Ukrayna’daki kriz, tedarik kesintilerini artırdı
En son Mart ayında yapılan Barometre göstergelerine göre, Avrupa’daki Tarım Makinaları Endüstrisi için genel İş Ortamı Endeksi son aylarda izlediği yüksek seviyeye karşın Ukrayna’daki savaşla birlikte endüstride keskin bir düşüşe işaret ediyor. Mart ayında endeksin 53 puandan 30 puana düştüğü bildiriliyor (-100 ila +100 ölçeğinde). 2022 yılının tamamına yönelik tahminlerinde, Avrupalı endüstri temsilcileri şirketleri için %5’lik bir ciro artışı öngörüyor. Anket sonuçlarına göre, Doğu Avrupa’dan beklenen ciro kayıplarının özellikle Kuzey ve Güney Amerika, Batı Avrupa, Avustralya ve Yeni Zelanda’da gibi farklı bölgelerden daha yüksek büyüme artışı ile küresel piyasaların dengeleneceği tahmin ediliyor. Ukrayna krizinin sektörde neden olduğu olumsuz koşulların tedarik zincirin piyasalara göre daha fazla etkilediği kaydediliyor. Anket sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerde, Belarus, Rusya ve Ukrayna’dan gelen sipariş iptalleri nedeniyle rekor seviyede artan stokların ankete katılan sanayicilerin toplam cirosunun en fazla %5’ini oluşturduğu belirtiliyor. Ukrayna krizinin sonucu olarak arz sorunları ve fiyat artışları derinleşme eğilimi gösterdiğinden, siparişlerin teslim edilmesinde önemli sıkıntılar görünüyor. Mevcut durumdan en fazla etkilenen ürün gruplarının ise biçerdöverler ve traktörler olduğu tahmin ediliyor. Biçerdöver imalatçılarının %81’i ve traktör üreticilerinin %70’inin prosesleri yavaşlatacağını, önümüzdeki dört hafta içinde üretim hatlarını geçici olarak durdurmak zorunda kalacağını belirtiyor.
Avrupa genelindeki tescil rakamlarına ilişkin CEMA üyesi kuruluşların ekonomi uzmanlarının yorumları:
TÜRKİYE
Türkiye’de ise 2021 yılında trafiğe kaydolan traktör sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %32,7 arttı. 64.070 adet traktörün tescil edildiği bu dönemde son 5 yılın ortalaması dikkate alındığında değişim yüzde 20,7 oldu. Önümüzdeki aylar için yatırım planı olan çiftçilerin yüksek enflasyon ve düşük reel yatırım araçları beklentisi nedeniyle alımlarını öne çekmeleri, ikinci elde çok az sayıda model yılı yeni araçların bulunması traktöre olan talebi pozitif yönde etkilerken, temmuz ayı itibariyle yürürlüğe giren yeni güvenlik mevzuatının sebep olduğu planlama ve üretime geçiş sorunları ile tedarik zincirinde bozulmalar arzın yukarı yönlü eğilimini sınırladı.
ALMANYA
Almanya’da 2021 yılında trafiğe 34.472 yeni tarım traktörü tescil edildi. Traktör pazarındaki büyüme bir önceki yıla göre %8,6’lık bir artış gösterdi. Geçen yıl trafiğe tescil edilen araçların yaklaşık dörtte üçü 50 hp güç grubu ve üzerindeki traktörlerden oluşuyor. Bu güç sınıfındaki artış bir önceki yıla göre %0,2 seviyelerinde gerçekleşirken 50 hp’nin altındaki güç grubunda ise %38,4 ulaştı. Avrupa’da traktör satışlarında geleneksel olarak yüksek bir sezon olarak bilinen Mart ve Aralık aylarındaki talep artışı göze çarpıyor. Fransa’da tüm traktör gruplarında 2013 yılından bu yanan ilk kez 36.053 adet traktör tescil edildi. 2020 yılında piyasalarda Covid-19 nedeniyle yaşanan üretim kesintileri ve kısmi fabrika kapanışları gibi olumsuz koşullara rağmen sanayicilerin memnun olduğu görülüyor.
FRANSA
Fransa pazarında 2021 yılında yeni traktörlerdeki tescil rakamlarında %9,9 (3,256 adet) artışla büyümenin devam ettiği kaydedildi. Yeşil alan ve bahçe kullanımına uygun traktör kategorisinde ise %47,1 (2,136 adet) büyüme ile en fazla ilerleme kaydeden grup olarak dikkat çekiyor. Bununla birlikte, standart traktör kayıtları 2021 yılında %2,7 artarak 24.543 adete ulaştı. İtalya’da geçen yıla ilişkin tescil verileri traktörler (yaklaşık 24.400 adet, %36) ve diğer araçlar için büyük bir artış olduğuna işaret ediyor. Sektörde akıllı makineleşmeye yönelik teşviklerin satışları olumlu etkilediği, yerel hükümet tarafından sağlanan “Makine 4.0” desteklerinin 2022 yılında devam edeceği belirtiliyor.
İSPANYA
İspanya’da 2021’de traktör pazarı yaklaşık %10 seviyelerinde büyümesine karşın satış rakamları son 5 yıllık ortalamanın %1,2 altında kaldı. Traktör sınıflarına göre satış dağılımına bakıldığında 94’ü paletli traktörler (2021 %45 ve 5 yıl ort. -%9), 5.278’i standart traktörler (2021 %10 ve 5 yıl ort. -%4) ve 5533’ü dar şaseli traktörler (2021 %9 ve son 5 yıl ort. %1) olmak üzere toplam 10.905 adet yeni traktör tescil edildi. İkinci el pazarının büyüme trendinde olması (2021 %22 ve 5 yıl ort. %1), 2020’de Covid-19 nedeniyle endüstriyi yıpratan uygulamalar ve çiftlik giderlerinin yükselmesi 2021’in 3. ve 4. çeyreğinde tedarik kesintilerinden etkilenen traktör pazarını önemli ölçüde baskı altına aldı.
POLONYA
En son 2014 yılında traktör satışlarında zirveye ulaşan Polonya pazarında geçtiğimiz yıl içinde kayıt altına alınan yeni traktör sayısı bir önceki yıla göre %42 artış kaydetti. Pandemi sürecinin başında girişimcilerin ve çiftçilerin kaygılarına rağmen geçtiğimiz son iki yılın endüstri için en başarılı dönem olduğu ifade ediliyor. Bununla birlikte, ekipman tarafında ise bölgesel pazardaki büyümenin %20 – %25 bandında olduğu düşünülüyor. Son iki yılda tarım sezonunun verimli geçmesi, diğer taraftan, kuraklık ve sel gibi felaketlerin yaşanmaması çiftçilerin gelir seviyelerini korumasındaki önemli sebepler arasında gösteriliyor.
BELÇİKA
Belçika’da tarım makineleri sanayisi 2021 yılında yaklaşık %23 artarak 1.038 milyon Euro gelir hacmine ulaştı. Girdi maliyetleri karlılıklar üzerinde baskı oluştururken, tedarik zincirindeki kesintiler ve işgücündeki aksamalar endüstriyi olumsuz etkiliyor. Belçikalı sanayiciler ticari faaliyetlerdeki artışa dayanarak güvenli alanda gördüğü iş ortamını elverişli olarak değerlendiriliyor. Buna mukabil, tarım makineleri endüstrisinin kapasite kullanımı son çeyrekte bir miktar düşüşe geçmesine rağmen yüksek bir seyir izliyor. İç pazara bakıldığında, traktör satışları 2020’ye göre %13 oranında arttı. Tarım ürünlerindeki yüksek fiyatlar nedeniyle endüstride 2022 için güçlü beklentilere karşın hayvancılık sektörü, azot emisyonu düzenlemeleriyle ilgili sorunlar nedeniyle nitrojen salınım oranlarının azaltılmasına yönelik bir dizi önlemler bekleniyor.
HOLLANDA
Geçen yıl Hollanda’da traktör pazarı bir önceki yıla göre bir miktar (+%5) artış gösterdi. Hollandalı çiftçilerin yatırım eğilimleri ekipman tarafında güçlü bir seyir izlerken, mevzuat düzenlemeleriyle ilgili belirsizlikler nedeniyle süt üretimine yönelik yatırım konusunda biraz daha temkinli olduğu ifade ediliyor. Doğal koruma alanlarının yakınlarında nitrojen standartlarının aşılmasına bağlı olarak süt üretimine ilişkin çeşitli sınırlamalar bekleniyor. Bununla birlikte, sipariş alımları yaklaşık %20’lik bir artışla pozitif görünümde.
AVUSTURYA
Avusturya’da traktör pazarı 2021 yılının ilk üç çeyreğinde olumlu gelişmeler gösterdi. Ülkede bir önceki yılın aynı dönemine göre %28 daha fazla traktör üretildi. Geçtiğimiz yıl aynı zamanda tescil rakamlarındaki %32,3’lük artış oranıyla benzer başarının traktör satışlarına yansıdığı bir yıl oldu. Ayrıca, yerel hükümet tarafından oluşturulan salgın sonrası toparlanma önlemleri kapsamında traktör yatırımına yönelik destek düzenlemelerin piyasalar üzerinde olumlu etkileri kaydedildi.
DANİMARKA
Traktör satışlarında Avrupa ülkelerine kısmen benzer tablo Danimarka’dan rapor edildi. Geçen yıl tescil kayıtlarında %10,6 artış dikkat çekerken, piyasalardaki eğilimin bir önceki yıla göre ortalama %28 daha yüksek olan gıda fiyatlarından kaynaklandığı tahmin ediliyor.
